Ήταν στα 1870 όταν ο Εμμανουήλ Χρυσολωράς, μετά τον θάνατο της γυναίκας και του γιου του, έφυγε από την Κωνσταντινούπολη με τις δύο κόρες του και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Γόνος μιας εκ των πλουσιοτέρων φαναριώτικων οικογενειών, γιατρός στο επάγγελμα, οικονομικά και επαγγελματικά αποκατεστημένος, μοναδική του πλέον έγνοια ήταν η Μαργιόλα και η Κατίγκω, τα δύο παιδιά που του είχαν απομείνει. Για τον λόγο αυτό, λίγο καιρό μετά την τακτοποίηση τους στην Ελληνική πρωτεύουσα, κατέφθασε από την Πόλη και η μικρότερη αδερφή του, η Κρυσταλλένια. Ως γυναίκα -ελλείψει της μητέρας τους- θα βοηθούσε καλύτερα από τον ίδιο στην προσαρμογή των κοριτσιών στον νέο τόπο, στις νέες συνθήκες ζωής.
Οι δύο κοπέλες όχι μόνο προσαρμόστηκαν γρήγορα, αλλά μέσα σε λίγα χρόνια είχαν δημιουργήσει τις δικές τους οικογένειες. Η Μαργιόλα παντρεύτηκε τρία χρόνια αργότερα, ενώ η Κατίγκω ντύθηκε νύφη τέσσερα χρόνια μετά την αδερφή της, στα 1877. Η πρώτη πήρε έναν γιατρό και παρέμεινε στην Αθήνα. Η δεύτερη, κεραυνοβολημένη από έρωτα, ήλθε εις γάμου κοινωνία με τον Φραγκίσκο Αλφιέρη· κόμη του Μονρεάλε της Σικελίας, που εκτός από τον τίτλο του δεν είχε ούτε σέντσι. Γι αυτό και είχε ξαμολυθεί προς αναζήτηση πλούσιας νύφης που θα “χρηματοδοτούσε” τον σπάταλο τρόπο ζωής που αρνιόταν να εγκαταλείψει.
Με τον φτερωτό θεό να έχει τυφλώσει την νεαρά και την αδυναμία που είχε στην κόρη του να υποχρεώνουν τον πατέρα της να συναινέσει, ο γάμος έγινε! Μια τρανταχτή προίκα παραδόθηκε στα χέρια του γαμπρού, του οποίου ο χαρακτήρας δεν προμήνυε και πολύ λαμπρό μέλλον για την ευτυχή νεόνυμφο. Μια εβδομάδα μετά τον γάμο, το ζεύγος έφυγε για την Σικελία όπου ήταν ο πύργος και τα κτήματα των Αλφιέρι, όλα βεβαίως υποθηκευμένα δυο και τρεις φορές! Μαζί με την Κατίγκω, στην Ιταλία, μετακόμισε και η θεία της η Κρυσταλλένια, για να έχει εκεί έναν δικό της άνθρωπο, προαισθανόμενη ίσως ότι δύσκολες ημέρες βρίσκονταν στον δρόμο της.
Τα πρώτα χρόνια η ζωή τους ήταν ειδυλλιακή. Ο κόμης, αν και απένταρος, λάτρευε την γυναίκα του και δεν έχανε ευκαιρία να της φανερώνει τα αισθήματα του. Όταν δε άρχισαν τα μέλη της οικογένειας να αυξάνονται, ο Φραγκίσκος έδωσε ψυχή και σώμα στα παιδιά του. Πρώτη γεννήθηκε η Λάουρα στα 1880 και κατόπιν η Θάλεια και η Δανάη με διαφορά δύο ετών η μία από την άλλη. Ο Αλφιέρι είχε τρομερή αδυναμία στην πρωτότοκη. Έτσι η Λάουρα από την μία μεγάλωσε στα “πούπουλα”, και από την άλλη ήρθε -εξαιτίας των απόψεων του πατέρα της περί διαπαιδαγώγησης- σε επαφή με δραστηριότητες που δεν άρμοζαν σε μία δεσποινίδα, όπως χαρτοπαιξία, χειρισμός όπλων και κυνήγι θηραμάτων στα περίχωρα του Μονρεάλε.
Ο χαρακτήρας του ανθρώπου όμως δεν αλλάζει, ακόμα και αν αποκτήσει τρεις θαυμάσιες κόρες που λατρεύει. Ο σπάταλος βίος συνεχίστηκε. Για να καλυφθούν οι διασκεδάσεις και τα χρέη του κόμη, άρχισε να ρευστοποιείται η προίκα της συζύγου του στην Ελλάδα. Η αρρώστια της χαρτοπαιξίας που είχε εξαφανίσει την δική του περιουσία, τώρα ξεκοκάλιζε εκείνη της Κατίγκως. Μέσα σε δεκαπέντε χρόνια όσα της έδωσε ο πατέρας της -που δεν ήταν σε καμία περίπτωση λίγα- εξανεμίστηκαν.
Το μόνο που γλύτωσε από τον “αρμαγεδδώνα” Αλφιέρι, ήταν το μέγαρο στην οδό Πανεπιστημίου. Ένα από τα πλέον αξιόλογα και αξιοζήλευτα κτίρια της Αθήνας. Ένα νεοκλασικό, απαράμιλλης πολυτέλειας, καλαισθησίας και κομψότητας, έργο του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυτατζόγλου. Ένα υπέροχο μέγαρο που έχτισε ο Χρυσολωράς για την Κατίγκω μην λογαριάζοντας έξοδα· ένα ισάξιο είχε κτίσει και για την άλλη του κόρη.
Σε αυτό το σπίτι, την μοναδική πλέον περιουσία της Κατίγκως, εγκαταστάθηκαν όταν επέστρεψαν μάνα, κόρες και θεία στην Ελλάδα μετά το απονενοημένο διάβημα -λόγω χρεών- του κόμη. Στις βαλίτσες τους είχαν μόνο λίγα χρήματα και τους τίτλους ευγενείας που κληρονόμησε από τον πατέρα της η Λάουρα ως πρωτότοκη. Η Λάουρα που πλέον ήταν κοντέσα, κόμισσα του Μονρεάλε, χωρίς βέβαια αυτός ο τίτλος να έχει κάποιο περιουσιακό ή χρηματικό αντίκρισμα.
Στις πλάτες της χήρας πια Κατίγκως έπεσε τόσο η επιβίωση της οικογένειας όσο και η προστασία των παιδιών της από την κοινωνική κατακραυγή και τον στιγματισμό τους ως παιδιά ενός τζογαδόρου, απατεώνα και αυτόχειρα! Στιγματισμός που θα είχε ολέθριες συνέπειες στο μέλλον και στην αποκατάσταση τους. Ο στιγματισμός αποφεύχθηκε με ένα καλοστημένο ψέμα. Στον αγώνα να διατηρήσει ένα προφίλ πλούτου, με σκοπό να βρει πλούσιους γαμπρούς για τις κόρες της αλλά και για να συνεχίσουν τα μαθήματα τους σε ιδιωτικά σχολεία, τα ιδιαίτερα μαθήματα γαλλικών, χορού και ιππασίας, άρχισε να εκποιεί διάφορα αντικείμενα από το αρχοντικό. Έτσι…
…
Και όμως, απόψε, περασμένα μεσάνυχτα και ξημερώματα της 1ης Ιανουαρίου του 1902, η παρατηρητική ματιά ενός αόρατου επισκέπτη, ο οποίος μπήκε κρυφά μέσα στο μέγαρο με βήματα ασώματα, θα προσέξει πως όλα στο αρχοντόσπιτο, καλαίσθητα και φροντισμένα με απαράμιλλη νοικοκυροσύνη, δηλώνουν μια χαμένη ευδαιμονία, μια παρακμή. Οι κόκκινες βελούδινες κουρτίνες των παραθύρων έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν. Οι μεταξωτές ταπετσαρίες των τοίχων ξεκολλούν σε διάφορα σημεία. Οι οροφογραφίες έχουν χλομιάσει. Κάποιοι πίνακες λείπουν, έχουν αφήσει όμως τα σημάδια τους πάνω στους τοίχους. Ίσως να έχουν πουληθεί για να σώσουν ένα επίπεδο ζωής, το οποίο άλλαξε κάποτε στα δεδομένα της στιγμής που έφθινε μέσα στην ανέχεια. Όσοι πίνακες υπάρχουν ακόμα κρεμασμένοι στους τοίχους έχουν άμεση ανάγκη συντήρησης. Τα χειροποίητα μεταξωτά χαλιά έχουν αρχίσει να ξεφτίζουν στις άκρες. Τα κομψά έπιπλα ζητούν επιδιόρθωση. Οι αρζαντιέρες, άλλοτε γεμάτες λεπτοδουλεμένα ασημένια αντικείμενα και οικογενειακά κειμήλια, τώρα, σχεδόν άδειες, περιέχουν τα εναπομείναντα κομμάτια μιας οικογενειακής μνήμης, η οποία υπήρξε μέρος και μαρτυρία της ιστορίας του ελληνικού έθνους.
…
Η επιβίωση πλέον της οικογένειας, στο σημείο που είχαν φτάσει τα πράγματα, απαιτούσε κάτι πολύ δραστικότερο! Η Λάουρα που εκτός από τους τίτλους ευγενείας ήταν και μία νεαρά έκπαγλου καλλονής…
…
Λάουρα Αλφιέρι: ασημένιο φεγγάρι, ρόδι γινωμένο αλλά στυφό στον ουρανίσκο, άρωμα γιασεμί, πέλαγος, θάλασσα ανταριασμένη, κοχύλι της άμμου, κρέμα σαντιγί, σου αλά κρεμ.
…
πλάσμα καλοσχηματισμένο αλλά απροσδιόριστο, δέρμα σαν το λουλούδι της μανόλιας, βελούδινο σαν τη φλούδα του ροδάκινου, μάτια πράσινα σκούρα στο χρώμα του βασιλικού, φρύδια καλογραμμένα, στόμα γεμάτο σάρκα, μύτη σμιλεμένη, ό,τι και να έκανε, όπου και να στεκόταν, γινόταν αυτόματα το κέντρο του κόσμου.
…
… έπρεπε να παντρευτεί. Και να παντρευτεί όχι όποιον κι όποιον. Ο σύζυγος της θα έπρεπε να είχε από την μία μεγάλη οικονομική επιφάνεια και από την άλλη θα έπρεπε να ήταν διατεθειμένος να αναλάβει και τα έξοδα διαβίωσης της οικογένειας της· για να μην πούμε ότι θα έπρεπε και να προικίσει τις δύο τις αδερφές, ώστε να βρουν κι εκείνες αντάξιους συζύγους του ονόματος και της καταγωγής τους.
Και το όνομα αυτού, Φίλιππος Ρώμας, ένας ζάμπλουτος και πανέξυπνος Ζακυνθινός που… η συνέχεια επί των σελίδων του βιβλίου. Του μυθιστορήματος «Η ξυπόλυτη των Αθηνών», της Φιλομήλας Λαπατά, που κυκλοφόρησε το 2010 από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Ενός ακόμα αριστουργήματος που γέννησε η πένα της αναμφισβήτητα ταλαντούχας συγγραφέως.
Μέσα στις 405 σελίδες του ξεδιπλώνεται όχι μόνο η ζωή άκρως ενδιαφερόντων λογοτεχνικών ηρώων αλλά και η Αθήνα των τελών του 19ου αιώνα, η Αθήνα της Μπελ Επόκ. Η Φιλομίλα Λαπατά, έχοντας βρει την χρυσή τομή μεταξύ ηθογραφικών στοιχείων και μυθιστορίας, μεταξύ ιστορικού και φανταστικού, σαγηνεύει τον αναγνώστη από την πρώτη σελίδα και τον οδηγεί σε μία απολαυστικότατη ανάγνωση γραμμή γραμμή, παράγραφο παράγραφο.
Λάτρεψα τις ολοζώντανες εικόνες, που ξεπηδούν από τις προσεκτικά διαλεγμένες λέξεις, τους ήρωες που απλώνονται σε όλο το κοινωνικό φάσμα και δρουν ανάλογα με την θέση τους σε αυτό, την πλοκή που θέλγει με τις διαδρομές και τις στροφές που κινείται. Η υπογραφή της συγγραφέως αποτελεί εγγύηση, ο δε κανόνας αυτός ισχύει τα μάλα στο «Η ξυπόλυτη των Αθηνών». Πιστεύοντας ότι είναι ένα από τα μυθιστορήματα που πρέπει να έχετε στη βιβλιοθήκη και στο ενεργητικό σας ως αναγνώστες, σας προτείνω ανεπιφύλακτα να το εντάξετε στις επόμενες αγορές βιβλίων που θα πραγματοποιήσετε. Είναι σίγουρο ότι θα καταλάβει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά σας και στην λίστα με τα αγαπημένα σας μυθιστορήματα. Καλή ανάγνωση!
[grbk https://www.greekbooks.gr/lapata-filomila.person%5DΑπό το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:
Ένα μυθιστόρημα με φόντο την κοσμοπολίτικη Αθήνα της Μπελ Επόκ (1890-1910). Μια ιστορία γεμάτη ιστορίες. Μια θυσία που προκαλεί ένα μεγάλο πείσμα κι ένα μεγάλο έρωτα, ίντριγκες, μίση και πάθη, μικρές ζωές και μεγάλα πεπρωμένα.
Αθήνα, 1902. Η Λάουρα Αλφιέρι, κοντέσα του Μονρεάλε της Σικελίας και απόγονος των Χρυσολωράδων του Βυζαντίου, μια γυναίκα απαράμιλλης ομορφιάς, αναγκάζεται να παντρευτεί τον ταπεινής καταγωγής αλλά ζάπλουτο Ζακυνθινό Φίλιππο Ρώμα. Τον αποκαλεί με θυμό «καρβουνιάρη» και «ανορθόγραφο βάτραχο», μια και ο γάμος γίνεται για να σώσει την οικογένειά της από την οικονομική καταστροφή. Όμως, δίχως να το καταλάβει, ο βάτραχος θα μεταμορφωθεί σταδιακά σε πρίγκιπα μέσα στην καρδιά της…
Η Φιλομήλα Λαπατά μάς ξεναγεί στην «πόλη των πόνων» και μας χαρίζει τις ιστορίες ενός πλήθους αξέχαστων ηρώων: από την Κατίγκω Χρυσολωρά και την αδερφή της Μαργιόλα, τον ψυχίατρο και καθηγητή του Πανεπιστημίου της Αθήνας Αριστείδη Μπαλτατζή, τον κόντε Φραγκίσκο Αλφιέρι, τη θεία Κοκόνα Κρυσταλλένια και άλλα πρόσωπα, ανυποψίαστους κληρονόμους της μνήμης, στους οποίους η συγγραφέας δίνει ζωή με μια γλώσσα έντονη, γεμάτη ήχους, φωνές και χρώματα.
